استفاده از مطالب رنگین با ذکر ماخذ آزاد است
نصیر مهرین
نمک پاشی همسر خلیلزاد بر
زخم های مردم ما
شرل بنارد، همسرخلیل زاد خائن، نمک بر زخم ها می ریزد، اما اعتراض برخود را فراموش نکنیم.
خلیلزاد و همسرش مانند همه خائنان طالب دوست، وظیفه دارند که جنایات ننگین و وحشت آمیز طالبان را با دروغ و دیده درایی پنهان کنند. "شرل بنارد "منفور و خائن، پیش از دوباره آوردن طالبان نیز وظیفه ی قباحت زدایی از این گروه جنایت پیشه را انجام می داد. گاهی سخنی می گفت که شوهرش برزبان نمی آورد. اما وی اسرار هویدا می کرد. همسر اشرف غنی نیز یگان بار چنین کرد.
هنگامی که ملیون ها انسان از ظلم وستم، از گوناگون تبعیض ها و جنایات بی مانندی که طالبان اِعمال می کنند، به شدت ناراضی هستند و زخمین، گمانی برجای نتواند بماند که سخنان آخر "ش. بنارد" و در واقع نمادی از خلیلزاد وسایر لابی های وجدان نداشته؛ آزار دهنده ی انسان، انسانیت و مخالفان می شود. اما می خواهم به زمینه های این جسارت خائنانه و دروغ بزرگ توجه کنیم.
تصور من این است که پراگنده گی در ابراز مخالفت و نبود خروشگاه متمرکز- فعال، که به صورت منظم با اسناد ومدارک واقعاً موجود، جنایات طالبان را افشأ کند؛ چنین روی آورد گستاخانه و بی شرمانه ی "ش.بنارد" و دیگران را زمینه می بخشد. در این راستا بسیار سزاوار توجه است که پیش از همه دختران و زنان آگاه و دارنده ی مرز روشن با جهالت و ستم ورزی طالبان، نهادی را که سخنگوی راستین روزگار اسفبار مردم وبه ویژه زنان ودختران باشد، ایجاد کنند. برای این منظور، شخصیت ها ونهادهای موجود و تا حدودی فعال، دور نکات مشترک برای همکاری، نکات میسر و لازم، با وجود سلیقه های گوناگون جمع شوند. توجه زبانهای دیگر، مصاحبه های منظم و بازتاب دادن حقایق، سبب می شوند که "بنارد" و بنارد های همسان او را موقع چنین دروغگویی نمی دهد.
دریافت این اعتراض برخود، بسیار کمک کننده است، نازنین!
................................................................
داکتر شکر الله کهگدای
سابق استاد در دانشگاه کابل
اداره امر به معروف ونهی از منکر حکومت تروریستی طالبان که میان مردم عامه, به شلاق بدستان نکیرومنکر شهرت یافته اند, چیزی را نه تنها به نام آزادی بیان نمی شناسند بلکه به آزادی رسانه وگفتار به حیث خار چشم طالبان می نگرند, چونکه به افشای جنایات بشری و دزدی و چپاولگری آنها می پردازند.
حکومت تروریستی طالبان, هم در دوره اول و هم در دوره فعلی حکومت شان, بصورت پیهم دست به گرفتاری , شکنجه, زندانی سازی وحتی بمانند 20 سال دوره حکومت فاسد حامدکرزی واشرف غنی احمدزی, ترور های زنجیره یی وهدفمند اصحاب رسانه ها می زنند تا صدای برحق مردم را در گلو خفه داشته باشند.
مرکز خبرنگاران افغانستان در گزارش سالانه خود اعلام کرد که نقض حقوق خبرنگاران و رسانهها در افغانستان نسبت به سال گذشته 24 درصد افزایش یافته است.
بر بنیاد گزارش مرکز خبرنگاران افغانستان، طالبان در سال 1403 فعالیت 22 رسانه را متوقف و 50 خبرنگار را بازداشت کرده است.
بر اساس این گزارش، این مرکز طی یک سال گذشته، دستکم 176 رویداد نقض حقوق رسانهها و خبرنگاران را ثبت کرده است.
در گزارش آمده است، اجرایی شدن قانون امر به معروف و نهی از منکر طالبان فعالیت رسانهها و خبرنگاران را در معرض خطر قرار داده است.
در گزارش همچنان آمده است: «در حالی که کمیسیون رسیدگی به شکایات و تخطیهای رسانهیی وزارت اطلاعات و فرهنگ طالبان به حاشیه رفته است و بیشتر با دیدگاه بخشی به شدت محافظهکار و سنتی طالبان همراه است، به این محتسبان اختیارات وسیعی داده شده و ضمن نظارت بر کارکرد رسانهها، هرگاه بخواهند مستقیم و یا با همراهی اداره استخبارات علیه رسانهها و خبرنگاران اقدام میکنند.
بر اساس این گزارش، از جمله خبرنگاران بازداشت شده 10 تن همچنان در زندان هستند و از میان آنان چهار تن به حبس دو تا سه سال محکوم شدهاند.
..........................................
بشیر انصاری
حماس و طالبان
خیلی ها در جهت توجیه استعمار و نسل کشی فلسطینیان استدلال می کنند، زمانی که امریکا نیرو هایش را از افغانستان بیرون نمود، چرا حماس آن را شکست امریکا خوانده و از “پیروزی” طالبان به نیکی یاد نمود. این جا چند نکته را باید در نظر داشت:
۱- گذشته از این که مسئله شکست امریکا و پیروزی طالبان قابل بحث بوده است، حماس و دیگر گروه های مقاومت فلسطینی عاشق طالبان نه بلکه می خواهند در جهت ایجاد روحیه و اعتماد به نفس از هر روایت و حکایت و ادعا علیه کشوری که در این ۷۵ سال، با جنگ افزار گرم و سلاح دپلوماتیک و ویتوی آن نابود شده اند، استفاده کنند.
۲- اگر پیوندی میان حماس و طالبان وجود می داشت، امیر المومنین این گروه که ساعت ها در باب پوشانیدن روی و موی زنان مسلمان موعظه می فرمايند، چرا در باب زنان مومنی که اجساد شان با دست سربازان صهیونست از زیر خاک بیرون شده و در جاده های غزه به صورت برهنه در معرض سگان ولگرد قرار داده شده اند، لگام ننگین سکوت بر دهان می زند؟
۳- گیرم که فلسطینیان از طالبان به نیکی یاد نمودند، آیا این می تواند دلیلی بر تأیید این نسل کشی بی سابقه در تاریخ بشر گردد که در ۱۰۰ روز این همه زن و کودک بیگناه و داکتر و خبرنگار و کارمندان اطفائیه قربانی شده و این قدر بمب بر مساحت کوچکی که ثلث کابل را تشکیل می دهد ریخته باشد. گیرم چنین جنایتی در حق بیگناهان در پایتخت طالبان صورت گرفت، آیا وجدان پاکی می تواند آن را تحمل کند؟ این سقوط اخلاقی و بی وجدانی هراس انگیز برایم قابل فهم نیست.
۴- با آن که طالبان در بیست سال حضور نیرو های امریکایی، سربازان این کشور را هدف قرار دادند ولی معاشقه استخباراتی امریکا برای سال های درازی با این گروه ادامه داشته و دارد، ولی حماس نه کدام سرباز امریکایی را کشته و نه امریکا را دشمن اصلی خویش می داند. جنگ آن ها با اشغال است که تمامی قوانین معمول در دنیای ما آن را تأیید می نماید. پرسش من این است که با وجود آن چه گفته شد، چرا طالبان از حمایت پولی و استخباراتی و دپلوماتیک امریکا برخوردار بوده ولی حماس از سوی امریکا دشمن بزرگ و اصلی خوانده می شود؟
..........................................
محمد اکبر قریشی
حامد کرزی مداری اجنت امریکا گاهی در کابل برلین انقره سر میزند !
تعداد از سیاسیون جنرال های ماشینی ستون پنجم از دست چار طالب پاکستان شب درمیان بشمول
اشرف غنی رفیق های معاملهگر شان فراری شدند عده دیگر به امر دولت های سیا با پاسپورت های خارجی که به همان کشور هایکه جاسوسی میکردند رسیده اند (حامد جان کرزی ) تمام دستگاهی دولتی را اهسته اهسته برای برادران طالبان پنجابی خود تسلیم نموده میرفت حامد جان 2000 حیوانات وحشی قاتل جانی مافیا ادم کش تروریست را از زندان بکرام اشرف جان 5000 زندانی از پلچرخی ودیگر زندان ها کشور ازادساخته بودند بعدا اشرف جان بادار دسته ان بشمول ستون پنجم از طالب ها خواهش نمودند بشمول حامدکرزی عبدالله وارد کابل شدند همان کسانیکه مدت 60 سال خون مردم ملت خورده بودند پول های دزدی را درخارج کشور ذخیره نموده اند
جای جایداد های قصر های شان همرا شهرک های شان پیش طالب گروگان میباشد بنابرین همه دلالان سیاسی اقتصادی روسپی های پارلمان جنرال های ماشینی شورا نظار وحزب وحدت ودیگر انسان های پلید دوره هم جمع شده اند
( شورا مقاومت را در ترکیه )تشگیل نمودند (اقای محقق ماهیچه خوررا ریس کمیته سیاسی )تعین نموده اند شما قضاوت نماید که این جنایتکار تاتوانست در حق هزار هاتا چی اندازه خیانت کرده است ومیکنند امرور بنام خلیلی محقق دانش هزاره هارا ترورکوچ اجباری خانه هاشان را اتش میزنند ازانها خبرندارند در پنجشیر چی حال است بچه ای ملا زیانی برادران مسعود در هرات ننگرهار کندوز همه به اتش خون کشانیده شدند زنان در زندانهای طالبانی تجاوز وجنایت صورت میگیرد بلاخره برای حامدکرزی دستگاهی سیا امریکا وظیفه سفر را از سفارت امریکا درکابل داده وهدایت گرفته تا همرا سگهای سیاسی اقتصادی که در ظرف 60سال پول های کمکی دزدی چور نموده اند اگر با (سی ای ای )سازش نکنید ما همرا تان حسابی داریم این پیام جاسوس گلان شان که کشور را به جوی خون تبدیل نموده است برای جنایتکاران جاسوسان خاینین ملت پیام امریکا برده است اومردم شریف ونجیب از خواب بیدارشوید پشتی این خاینین وطن فروشتان دلالان سیاسی استاد نشوید دربدر خاک بسر می شوید در هر کشور که حامد کرزی وامثال ان امد برویش لعنت و تف انداخته بروید نه در خانه های تان مهماننش نکنید خیانت است جوانان وزنان مبارز باشهامت درسرتاس افغانستان مقابل طالبان جنک ازادی را اغاز نموده اند ازایشان دفاع نماید تصاویروطن فروشان دزدان دیده میتوانید طالبان راشما وطن پرستان وزنان باشهامت گم میکنید نه خاینین تصاویر کاپی است
..........................................
محمد حیدر اختر
حمله تروریستی بر آموزشگاه در غرب کابل
تمام مردم افغانستان را در سراسر دنیا سوگوار ساخت
قسمی که از طریق رسانه ها و صفحات اجتماعی آگاهی حاصل کردیم، ساعت هفت و سی دقیقه صبح روز جمعه گذشته، یک مهاجم انتحاری قبل از اینکه وارد صنف درسی شود و مواد منفجره همراهش را انفجار دهد، دو نفر از محافظان این مرکز را به شهادت رسانید. این مهاجم پیش از انفجار به سمت دانش آموزان نیز تیراندازی کرده است. دانش آموزانی که جز قلم وکتاب و دلهای پاک برای آموزش چیزی نداشتند.علاوه بر کشتهشدگان، دهها نفر در این حمله زخم برداشتند و بیشتر قربانیان این حمله، دختران هستند.
بعد از این واقعۀ دلخراش، سازمان ملل متحد، دیپلماتهای غربی، سازمانهای حقوق بشری و رهبران سیاسی افغانستان و برخی از کشورهای منطقه این حمله انتحاری مرگبار به یک مرکز آموزشی در ناحیه هزارهنشین دشت برچی کابل را محکوم کردند.
تعداد فراوانی از خانم ها در شهر کابل و ولایات افغانستان دست به تظاهرات زدند و همچنان در خارج از کشور مردم شریف و با احساس ما با دایر نمودن تظاهرات و مجالس ترحیم این عمل وحشیانه را تقبیح کردند.
تا جایی که دیده می شود این عمل تروریستی اکثریت تمام مردم افغانستان را در داخل و خارج از افغانستان سوگوار ساخته است و حتی برخی از برگذاری مجالس سرور و پای کوبی و یا بخش موسیقی در سمینارها امتناع ورزیدند.
ناشر وبسایت رنگین این حملۀ وحشیانه و نیت نسل کشی مردم نجیب و شریف هزارۀ وطن غمدار را به شدت محکوم نموده، آرزو دارد که عتکس العمل ها مسیر خوبی بگیرد.
..........................................
نصیر مهرین
رهبر القاعده در کابل کشته شد
و ما طیارۀ بدون سرنشین و "اجرای کنندۀ عدالت" نداریم!
الظواهری رهبر"القاعده" در کابل توسط طیارۀ بدون سرنشین امریکا کشته شده است. در پیوند با آن:
- حضور الظواهری در کابل نشان داد که گروه طالبان افزون بر ادامۀ حفظ افکار و کردارعقب مانده و ستمگرانۀ ضد انسانی علیه مردم ما، همچنان حامی و پناه دهندۀ دهشت افگنان مشهورجهانی است.
- رئیس جمهور ایالات متحدۀ امریکا، قتل الظواهری را "اجرای عدالت" نامید.
- دهشت افگنی که رنج بیشتر مظالم اش را مردم افغانستان دیده اند.
- این خبر برای ملیون ها انسانی که در چنگال خونین وسیاه دهشت افگنان طالبان، مظلومانه به سر می برند، آیا تبسم آمیخته با اندوه و درد را نیز بار نخواهد آورد. زیرا تحویل دهی قدرت به یک گروه تروریستی – دهشت افگن، بی عدالتی بود و با چنین تبعات.
- پیداست که این معاهدۀ دوحه(توطئه آمیخته با شیطنت خلیلزاد)، کمترمزخرف نبوده است.
- مشکل با طالبان، در محدودۀ بازگشایی مکاتب دختران پایان نمی یابد. آنها روزی مدارس مغز شویی را با ترویج مضامین انسان ستیزانه باز خواهند کرد، اما از تروریست دوستی، تحجر و ابعاد تبعیض های ننگین فرو نخواهند آمد.
- تجارب جهانی و اوضاع کشور ما حاکی از آنست که تحقق عدالت زمانی میسر تواند شد که عدالت خواهی در افغانستان به ثمر بنشیند ومردم دارندۀ نهاد های عدالت خواه و حکومت تأمین کنندۀ عدالت شوند.
- رهایی مردم افغانستان از زیر تسلط خونبار واسارت مرکبار طالبان، نه با طیاره های بمب افگن بدون سرنشین میسر است ونه مردم آنرا دارند. مردمی که شب وروز درد میکشند، نیاز به ایجاد تشکلهای نجاتبخش، همسویی وهماهنگی آنها بر بنیاد تأمین عدالت اجتماعی، رفع هرگونه تبعیض جنسیتی واجتماعی و... دارند که حکومت غیر دینی به آن چهرۀ شفاف تر می بخشد.
*الظواهر در منطقۀ شیرپور با خانواده اش در پناه طالبان به سر می برد.
*عکس از صفحۀ فارسی بی بی سی.. 2 اگست 2022
..........................................
عتیق الله نایب خیل
مثلث خبیثه!
زلمی خلیلزاد، نمایندۀ ویژۀ امریکا در امور افغانستان، از جانب وزارت خارجۀ ایالات متحدۀ امریکا از وظیفه اش سبکدوش گردید. قربانی شدن او مثلثی را تکمیل کرد که در بیست سال اخیر بیشترین تلاش را در حفظ نیروهای تروریست طالبی و نقش فعال در به قدرت رسیدن دوبارۀ این گروه متحجر قرون وسطایی داشتند.
به همه گان معلوم است که سلاح و مهمات و هرنوع امکانات لوژیستیکی و جاهای امن برای گروه تروریست طالب به وسیلۀ پاکستان مهیا ساخته می شد و مشروعیت بین المللی اش نتیجۀ کار همین مثلث خبیثه، خلیل زاد، حامد کرزی و اشرف غنی است.
بدون شک پالیسی سازان سیاست خارجی ایالات متحده سیستم سرمایه داری حاکم بر این کشور است؛ ولی این سیستم مشوره های لازم و ضروری را از افرادی می گیرد که از اوضاع کشورهای مورد بحث مطلع باشند. بنابرآن نقش افراد را در تعیین این پالیسی ها و سیاست ها نمی توان نادیده گرفت. نقشی را که حامد کرزی، اشرف غنی و زلمی خلیلزاد در بیست سال اخیر ایفا کردند فاجعه یی را بر کشور تحمیل کردند که نتیجه طبیعی اش به قدرت رسانیدن طالبان بود.
این سه شخص اما نه تنها از نتیجۀ کارشان نفعی نبردند؛ بلکه روسیاهی ابدی نیز نصیب شان گردید. خلیلزاد به استعفا جبری سوق داده شد، اشرف غنی به صورت شرم آوری از کشور فرار کرد و حامد کرزی دورۀ تحقیرآمیزی را در داخل کشور سپری می کند و نامش نیز از میدان هوایی کابل حذف گردید. (همین یک نکته آمدن طالبان مثبت است که از اثر آن این مثلث خبیثه حذف شد.)
..........................................
داکتر لعلزاد
چه باید کرد ؟
برنامه غنی «ادامه راه نجیب با آموزش از تجربه ناکام او» است !
? آنچه غنی می خواهد «ادامه حکومت خودش تا پایان دوره ۵ ساله»، «چوروچپاول بیشتر دارایی های عامه» و در نهایت، «تجهیز/اکمال بیشتر طالبان» (برای ادامهی افغانیزه/پشتونیزه سازی کامل کشور) است!
? «تخلیه شهرستان ها»، «ملیشه سازی دولتی» و «دفاع از مراکز ولایات» (به ویژه شهرهای بزرگ/عمده)، دقیقا ادامه برنامه داکتر نجیب است که شاید بتواند عمر حکومت غنی در ارگ کابل را اندکی دراز کند (دیگر برای او هیچ مهم نیست که در شهرستان/ولایت ها چه می گذرد، روزانه چند نفر کشته می شوند و یا مردم با چه قحطی و قیمتی و مصیبت ها گرفتار می شوند)!
? حال، غنی می داند که طالبان آنقدر تقویه، تجهیز و اکمال شده اند و در تمام شهرستان ها آنقدر گسترش یافته اند که وارث بالاستحقاق و جانشین بلامنازعه قدرت او برای مدت های طولانی تر خواهند بود (زیرا او از یک سو با نابود سازی مستحکم ترین «پشت جبهات مقاومت» در گام اول، خواست که از «تجربه ناکام تسلیمی شهر کابل توسط نجیب به حکمتیار» جلوگیری کند و از سوی دیگر، رهبران و بزرگان اقوام غیرپشتون را آنقدر خسی و آلوده در فساد خود ساخته است که هیچیک از آن ها «شهامت مقاومت» یا «ادعای زعامت» در کشور را ندارند... با آنکه «میدان برای همگان باز است»)!
? اثبات گفته های بالا را می توان در این «ادعا» و در «میدان عمل» دید که «غنی هرگز در صدد سرکوب طالبان و پاک سازی آن ها از شهرستان ها نبوده و نمی باشد» (او فقط می خواهد که به کمک «ملیشه های دولتی و نیروهای امنیتی» خود از سقوط شهرهای بزرگ/عمده جلوگیری کند… اگر بتواند)!
? غنی با این برنامه، «تا که می چلد، می چلاند» (ادامه حکومت تا سقوط و پس از آن نوبت طالبان کرام)!
+ + +
? در چنین اوضاع و احوال، وظیفه «نسل جوان» است که با تحلیل شرایط عینی (گیرماندن در بین دو «آسیا-سنگ») و تجربه/الگوی ماندگار مسعود بزرگ، بیندیشند که چگونه می توانند خود را حفظ کنند، منسجم شوند، رهبری خود را بوجود آورند، پایگاه های مقاومت خود را ایجاد کنند، لابیگری نمایند، ارتباطات (داخلی و خارجی) خود را گسترش دهند، حلقات خود را با هم وصل کنند و به «مبارزه و مقاومت» ادامه دهند...
? اگر کسانی توان ایجاد پایگاه و شهامت مقاومت در مقابل غنی/طالب را دارند، فراخوان «پیوستن افراد و نیروهای امنیتی» به پایگاه خود را صادر کنند، تا افراد و نیروهای عدالتخواه که نمی خواهند بیهوده در صفوف غنی/طالب کشته شوند، به پایگاه آن ها مراجعه کنند و «چوب سوخت ملیشه های دولتی و طالبی» نشوند...
..........................................
نصیرمهرین
آیا جنایت نیست؟
در ادامۀ انتشار سلسله یی از خبرهای فضیحت بار از دستگاه حکومتی افغانستان، آنچه که مقامات مسؤول در برابر زنان ودختران معیوب ومعلول انجام داده اند، حکومت افغانستان را در این زمینه و نیزخرابی نظام صحی، در سطح جهان مقام نخست بخشید.
به نقل از آژانس خبررسانی آلمان Dpa، دیده بان حقوق بشر، شام دوشنبه( 27 آپریل 2020) در نیویارک (همجنان درکابل) اعلام داشت که "در افغانستان، زنان معیوب در سطوح گوناگون در معرض استفادۀ سؤ مقامات مسؤول قرار گرفته اند."
در این گزارش درحالی که از بی مسؤولیتی مقامات حکومتی افغانستان در برابر همه معیوبین یادآوری شده، اما اشارۀ ویژه بر رفتارهای دارد که در برابر دختران و زنان چهره نموده است.
بی اعتنایی درامورصحی، آموزشی ونیازهای اجتماعی معیوبین را عمل وحشیانۀ استفادۀ سؤ جنسی نیز به نمایش نهاده است که هنگام مراجعه برای رفع نیازها از طرف مقامات مسؤول حکومتی مواجه شده اند.
مظلومان و دردمندانی را در نظر آوریم که با تأثیر پذیری از ناهنجای های گوناگون در جامعه، از نظر بدنی ویا روحی معیوب شده و ملیونها دالر برای آنها اختصاص داده شده است، اما حکومتی های فاسد، آنرا نه در خدمت معیبوبین، بلکه معیوبین را در خدمت اغراض بیشرمانۀ خود قرار داده اند.
نمی گویم که شنیدن رفتارسؤ با زنان و دختران معلول ومعیوب و ظلم در حق آنها برایم تکاندهنده بود. حتا نمی گویم که آزاردهنده بود. زیرا شنیدن چنین خبری دور از تصور وانتظارنبود ونیست. امتیازگیران و گرداننده گان حکومتهای خائن، دست نشانده وپوشالی از جمله مافیایی که اشرف غنی گردآورده است، چنان لگام گسیخته برجان و مال و ناموس مردم تاخته و آزارها رسانیده اند که من و مایی با آن آزارها زیسته وشب را به یاد آزار دیده گان به سحر برده، به قدر کافی رنج نویس و درد سرا شده ایم. شنیدن چنین خبرها به دامنۀ نفرت واندیشیدن به نیازگم شدن روی این دارودسته های فاقد احساس انسانی و بی اعتنا به حد اقل وظایفی که در محافظت حتا انسان معیوب و معلول دارند، می انجامد. ***
یادآوری: عکس از متن انگلیسی گزارش Human Rights Watch گرفته شده است. برای مراجعه به این منابع: https://www.hrw.org/video-photos/video/2020/04/27/afghanistan-women-disabilities-face-systemic-abuse.
.................................................................
محمد عارف منصوری
چرا از گذشته عبرت نمى گيريم ؟
سقوط حكومت داكتر نجيب، از اقدام قومگرايانه و تعصب آلودى آغاز شد كه بقول فريد مزدك از اعضاى رهبرى حزب وطن، نجيب مى خواست يك جنرال پشتون را روى سينه اقوام غير پشتون بنشاند و توسط جمعه اسك، شمال را كه آبستن بحران بود، مهار كند. اما علاوه بر آن كه مهار نشد. وخامت روزافزون وضعيت، منجر به سقوط رژيم و برچيده شدن حاكميت چهارده ساله چپ در افغانستان گرديد.
حالا نيز اشرف غنى احمدزى، سلاله نجيب احمدزى، يكى ديگر از هم قبيله هايش را بنام جنرال ولى احمدزى قوماندان قول اردوى ٢٠٩ شاهين در شمال تؤظيف نموده تا زهر چشمى باشد به سه محورقدرت محلى يعنى جنرال عبدالرشيد دوستم، استاد عطاء محمد نور و حاجى محمد محقق كه هر يكى از نفوذ گسترده ىدرشمال برخوردارند.
بى ترديد اين گونه اقدامات قومگرايانه، آن هم در آستانه خروج احتمالى سربازان خارجى و ورود احتمالى طالبان در ساختار قدرت كه امكان بروز مجدد تقابل هاى قومى و استخوان شكنى هاى دهه نود را بعيد نمى نماياند، نه تنها به ضرر حاكميت نيمبند و فاقد مشروعيت ارگ است بلكه هرگز با منافع و مصالح كل افغانستان مطابقت ندارد.
شايد غنى چنين محاسبه نموده باشد كه جنرال دوستم مهره ى منزوى صحنه سياسى افغانستان است كه ديگر توان مانور هاى قبلى را ندارد و خطرى از ناحيه وى متصور نيست. اما تاريخ نشان داده كه بزرگترين بحرانات سياسى و اجتماعى از جرقه ى حوادث كوچكى مشتعل گرديده.
همان طور كه زوال حكومت كمونيستى از اختلاف درون حزبى و سركشى و بغاوت جنرال مومن اندرابى كه خود عضو حزب وطن بود، آغاز و دامنه ى آن با مخالفت هاى ديگران وسعت پيدا كرد تا منجر به دو پارچگى رهبرى حزب و دولت و فروپاشى كامل آن شد.
نمي دانم چرا سياستمردان بى درايت و بى كفايت افغانستان هيچ گاهى از گذر زمان و وقايع تلخ آن نمى آموزند و عبرت نمى گيرند.
..........................................
محمد حیدر اختر
کودتای ننگین هفت ثور
به روز پنجشنبه هفتم ثور ( 1357)، خلقی ها وپرچمی ها علیه حکومت محمد داود خان کودتا کردند. آمادگی کودتا را از وقتی گرفته بودند که داودخان از تکیۀ بیشتر به اتحاد شوروی خود را کنار کشید وبا کشورهای عربی و ایران و روابط اقتصادی را روی دست گرفت. معلوم بود که امریکا هم خوش بود. قتل میر اکبر خیبر، مراسم دفن او وسخنرانی های سیاسی سبب شد که داود خان امر توقیف تعدادی از رهبران خلق وپرچم را بدهد. در آن وقت به خواهش شوروی و ضرورت کودتا هر دو جناح وابسته به شوروی وحد ت کرده بودند.
بلی آن ها کودتا کردند. از همان روز فجایع، جنایات ومردم آزاری تمام افغانستان را فرا گرفت. ملیون ها انسان آسیب دیدند. در اول وبرای چند ماه هر دو جناح در شکنجه واعدام ده ها هزار انسان سهم مشترک داشتند. بعدا خلقی های بی سواد، به همکاری دستگاهٔ جاسوسی " اکسا" تعداد زیادی را زندانی و یا به قتل رسانیدند. پرچمی ها از جنایات مشترک خودشان با خلقی ها چیزی نمی گویند. پرچمی ها که لفاظ وحیله گر تر ومنافقتر ازخلقی ها استند، جنایات زمان حکومت مشترک را به حفیظ الله امین ( خونخوار جاهل ) ارتباط می دهند. ولی وقتی که خودشان به وسیلۀ تجاوز شوروی قدرت را گرفتند، خاد دستگاه شکنجه وجاسوسی را به جای اکسا به کار انداختند. در وقت حکومت پرچمی ها خلقی های جنایتکار هم مشارکت داشتند. غیر از چند نفر آن ها . دروقت پرچمی ها چیزی که بسیارتر دامنه یافت، همان جنگ وبمبارد قوای شوروی و افغانستانی بود . قصبات ودهات ، شهرها ویران گردیدند. مهاجرت بیشتر شد. ملیون ها انسان سرگردان شدند.
بلی، کودتای سیاه روز هفتم ثور، یک فاجعه بود. مگر فاجعه آفرین ها که تعدادی با بدنامی مرده ویا کشته شده اند، تعدادی از آن ها با بی حیایی ، با پر رویی به لجبازی پرداخته حاضر نمی شوند که جنایات خود را قبول کنند. این عدم قبولی معلوم می کند که جهالت وو خونریزی های زیادی را مرتکب شده اند.
کار دیگر جانیان قاتل و وطنفروش خلقی – پرچمی، این است که دورۀ بعد از سقوط خود را از قدرت یا دوره حکومت جنگی مجاهدین را به رخ می کشند. وبه گفتۀ مردم " غت مغتولی " می کنند. هرکس که از تأثیر جنگ های مجاهدین انکار کند، دل خلق خدا را آزار می دهد که آزار دیده اند. مگر جنگ های مجاهدین قبلی جنایات، وطنفروشی خلقی پرچمی را به هیچ صورت پت وپنهان ویا توجیه نمی کند. هرکدام آن ها تقصیر ومسوولیت خود را به گردن دارند. واین هم قابل تذکر است که جنرال های قاتل عضو "کی جی بی" وعضو خلق وپرچم، در جنگ های ویرانگر مجاهدین وبربریت زمان طالبان،هم مشارکت داشتند.
پیام ما در این روز به مردم شریف ما، ،به اولادها و نواسه های جنایتکاران خلقی وپرچمی این است که آن ها را خوب وخوبتر بشناسند. آن ها را محکوم کنند. آن ها باید محاکمه شوند. وقتی گروه خادیست از فیس بوک وانترنیت وخارج نشینی استفاده می کند و به دفاع دوران وحشت می پردازد، ویا رئیس جنایتکاران خاد، داکتر نجیب را ستایش وتوصیف می کند، در زخم های مردم مظلوم، به بیوه های آن دوران، به مادران داغدیده وبه یتیم ها نمک پاشیده وتوهین می کنند.
در این روز به خانواده های محترمی که شهید داده اند و ستم کشیده اند، همدردی خود را ابراز داشته وبه روح شهدای پاک درود می فرستیم . هزاران نفرین به جانیان خلقی و پرچمی و خادیست ها.
...........................................
لیکوال: فضلالرحمن فاضل
ژباړونکۍ : الحاج اما نالله صا فی
روژه
روژه - چی په عربی کی ورته صوم یا صیام وایی ، چی لغوی معنی یی ، لری وا لی د یوکار نه دی
او د شرعی په اصطلاح کی د نه خوړلو، چښلو او جماع دلیری والی په خا طر د نیت په تړلو د
صبح صا دق نه تر لمر ولید پوری دی .
د رمضان د مبارکی میا شتی روژه د هجرت په دوهم کال د شعبان په میا شتی کی د فرضیت حکم
پیدا کړ.
لکه څرنګه چی تا سو پو هیږی روژه هم د مسلما نۍ له پنځو بناوڅخه دریم بنا دی په هر هوښیار
مسلمان با ندی که نر وی یا ښځه چی ځوانۍ ته رسیدلی ، با لغ او جوړ وي فرض ده چی د روژی
ټوله میاشت روژه ونیسی. لکه څنګه چی الله تعا لی فر مایی:
یا ایها الذین آمنوا کتب علیکم الصیام کما کتب علی الذین من قبلکم لعلکم تتقون .
ای د ایمان خاوندانو پر تا سو هم روژه درلودل فرض ګرځیدلی ده، لکه څنګه چی په تیر امت
فرض شوی وه دا دستور ددی دپاره دی چی د حیوانی پست شهواتو ځینی پاک او پر هیزکار شی .
اوهم داسی رنګه رسول اکرم صلی الله علیه و سلم فرمایی:
إذا دخل رمضان فتحت أبواب السماء و فی روایه فتحت أبواب الجنة وغلقت أبواب جهنم و سلسلت
الشیاطین و فی روایة فتحت أبوا ب الرحمة .
کله چی د رمضان مبا رکه میاشت دا خل شی نو د آسمانونو در وازی خلا صی شی او په بل
روایت کی را غلی چی د جنتو نو در وا زی خلاصی شی او د دوزخ دروازی وتړل شی او شیطانان
په زنځیرونو کلک وتړل شی او د رحمت دروازی هم خلاصی شی .
حضرت سهل بن سعد د خدای لیږونکی صلی الله علیه وسلم نه روایت کوی « چی وا یی په جنت
کی یو دروازه ده چی هغی ته «ریان» یعنی سیرابی وایی چی د قیامت په ورځ پدی دروازه کی نا
ری وهل کیږی چی ای روژه نیونکو چیرته هستی کله چی اخیری روژه لرونکی ددی دروازی نه
جنت داخل شي نو بیا دجنت دروازه بیرته وتړل شي .
دروژی په میاشت کی ګناهونه بخشل کیږی او ابلیس (شیطان) پدی میاشت کی په زنځیرو نوتړل
کیږی او پیغمبر فرمایی که څوک پدی میا شت کی د عبا دت دنعمت نه بی برخی شی نو هغه د یو
لوی نعمت نه بی برخی شویدی ، د روژی د قدر په شپه عبا دت کول د زرګنو میاشتو د عبا دت نه
بهتره دی. او بل دا چی د روژی میاشت د تقوا، پر هیزګاری، پر خپل نفس با ندی حا کم کیدل او د
غمخوری میا شت ده یعنی پدی معنی هغه څوک چی روژه نیسی د غریبانو د حال او احوال څخه
خبریږی چی په غریبانو څه حال او احوال تیریږی . او علا وه ددی نه نوری روحي ، معنوی او
جسمی ګټی هم لری چی او سنی او نوی طب هم په ثبوت رسولی ده.
د رمضان میاشت:
دقمری کال هره نهمه میاشت د رمضان میاشت ده چی وروسته د شعبان او مخکی د شوال د
میاشتی نه راځی، او قمری میاشتی کله ۲۹ ورځی وی او کله ۳۰ ورځی .
د رمضان په میا شت کی د سپوږمۍ لیدل:
مسلمانان ډنده لری چی د شعبان د میا شتی په ۲۹ ورځ د سپوږمۍ د لیدو په لټه کی شي ځکه چی
قمری میا شتی کله ۲۹ ورځی وي او کله ۳۰ ورځی، که چیری میا شت ولیدل شی مسلمانان با ید
روژه ونیسی او که چیری په آسمان کی وریځ او یا کوم بل خنډ موجود وی؛ یعنی د میا شتی د لیدو
امکا ن نوی نو پدی صورت کی د شعبان میا شتی ۳۰ ورځی دی پوره کړی.
خدای بخښلی مو لانا اشرف علی تهناوی چی د هند د نیمی وچی د لویو پوهانو څخه دی ویلی دی
که چیری سپوږمۍ د رمضان په میا شت کی په یوه ښار کی ولیدل شی نو لا زمه ده چی دبل ښار
اوسیدونکی روژه ونیسی و لو که واټن هم زیا ت وي . که چیری په غربی ملکونوکی سپوږمۍ ولیدل
شوه او د خبر ورکولو وسیلهیی شرقی ملکونو ته د ډاډ وړ وه نو په همغه ورځ با ید شرقي ملکو نه
روژه ونیسي .
شیخ محمد علی سایس چی د الازهر دمشهورو او معروف علما وو د جملی نه دی او ډیر زیات
کتابونه یی د قران کریم په تفسیر او په ځا نګړی تو ګه د «آیا ت احکام» په حصه کی لیکلی دی او
دی هم دی نتیجی ته رسیدلی دی چی افق د اعتبار وړ ندی او ټول اسلامی ملکو نه د فلسطین نه
نیولی تر مراکشه پوری ټول یو مشترکه ورځ لری اخیری توپیریی ۹ سا عته دی نو که چیری په هر
اسلا می هیواد کی سپوږمۍ ولیدل شوه نو د بل ملک مسلمانان مکلف دی چی روژه ونیسی او په خپلملک کی دی سپوږمۍ لیدو ته انتظار نباسی.
د میاشتی د لیدو دعاء :
پیغیمبرصلی الله علیه وسلم به کله چی نوی میاشت لیدله نو داسی دعاء به یی ویله:
اللهم أهِلَّهُ علینا بالأمنِ والایمانِ والسلامةِ والاسلام، ربی وربک الله، هلالُ رشدٍ وخیر.
خدایه ! د سپوږمۍ ختل زمونږ د پاره د آرامي او ایمان ، سلا متی او اسلام سبب وګرځیی .
ای سپوږمۍ ! زما خدای او ستا خدای یو الله دی ، هیله مند یم چی دا سپوږمۍ د خیر او هدایت
وی.
دروژی د میاشتی فضیلتو نه :
د روژی مبارکه میا شت ډیر فضیلتونه لری چی یو د هغو فضیلتو نه دا دی چی ا لله تعالی په خپل
عظمت او لویی سره قرآن کریم ، چی دا لویه معجزه د تل لپاره د ټولو وختو او نسلونو د هدایت او
رهنمایی په خاطرپدی میاشتی کی یی نا زل کړی دی ، لکه څنګه چی قرآن عظیم الشان ددی میا شتی
په عظمت کی فرما یی:
شهرُ رمضان الذی أنزِلَ فیه القرآن هدی للناس و بیناتٍ من الهدی والفر قان .
دوهم د اچی دا دخیر او برکت میا شت ده.
دریم دا چی دا د رحمت میا شت ده .
څلورم دا چی د بخښنی میا شت ده او داسی نور فضیلتونه لری چی ژبه یی د ویلو او قلم یی د لیکلو
څخه نا توانه او عاجزه پاتی کیږی .
د روژی حکمونه د رمضان په مبارکه میاشت کی :
د رمضان په میاشت کی د سپو ږمۍ په لیدو سره په هر انسان مسلمان باندی که نر وي او که ښځه،
که عاقل وی او که بالغ، صحتمند وي او که مقیم یوه میاشت روژه فرض ګرځول شویده
په کوچینیانو ، لیوانیانو ، مریضانو ، مسافرانو ، د ښځی دحیض او نفاس په وخت کی ، هغه زاړه
خلک که نر وي یا ښځه چی د روژی د نیولو توان نلری ، او هغه ښځه چی حامله وي او یا شدی ور
کوی، روژه پری فرض نده.
هغه کچینیان چی عمریی ۱۰ کالو ته ر سیږی او د لوږۍ او تندی توان لری ددی دپا ره چی د
روژی د نیولو او دینی احساس سره عادت پیدا کړی یوه یا څو ورځی روژه نیول د هغوی دپاره
مستحب ده .
۱ـ پر لیونی روژه فرض نده ، اما که چیری د رمضان په میاشت کی په کلی تو ګه لیونی وي پر
هغی قضایی نشته . که چیری د رمضان په میا شت کی یوڅو ورځی د لیونتوب په حا لت کی وی
او یو څو ورځی د هوښیاری په حا لت کی نو پدی صورت کی په هغه ورځو کی چی دی هو ښیار
دی هغ ورځی دی روژی ونیسی او هغه د لیونتوب ورځی دی بیا قضایی ونیسی .
۲ـ ښځه د حیض او نفاس مودی د ختمیدو نه وروسته خپلی قضایی روژی دی ونیسی .
۳ـ هغه زاړه کسان که نروی او که ښځه چی د روژی د نیولو توان نه لری، نو روژه دی وخوری
او په عوض دی فدیه ورکړي.
۴ – د ناروغ روژه : که د روژی نیولو چا ته ډیر تا وان در لود او ناروغه وو روژه دی نه نیسی
. کله چی یی ناروغي ښه شوه او روژی نیول ور ته زیان نه رسا وه ، خوړلی روژی دی ونیسی.
که ناروغ د ښه کیدو امید ونه لری او روژه نیول یی نا روغي زیا توی با ید د هری ورځ روژی فد
یه ورکړی او روژه ونه نیسي او که د ښه کیدو امید یی موجود وو نو بیا دی خپلی قضا یی روژی
ونسی .
۵ ـ که چیری د روژی نیول یوی بارداری (حامله) او یا یوی شدی ورکونکی ښځی ته ضرر رسا
وه نوپدی دواړه حالاتو کی دی روژه پریږدی یعنی ودی خوری نو کله چی شرایط ورته پیدا شول بیا
دی د خوړل شوو روژو قضایی ونیسی.
۶ـ د مسا فر د پاره د روژی خوړل جواز لری ، اما که چیری په سفر کی ورته کوم مشکل نه وو
نو په سفر کی روژه نیول بهتره ده او که چیری ورته په سفر کی کوم مشکل وو، نو روژه دی
وخوری بیا دی د وخت په پیدا کولو سره قضا یی ونیسی .
۷ ـ د روژی نیت تړل ضروری دی ، اما د نیت هدف د زړه دی نه دژبی .
د روژی نیت په عربی دا سی ویل کیږی ، نویتُ بصومِ غدٍ من شهر رمضان .
او په پښتو ژبه کی داسی ویل کیږی ، نیت می وکړ زړه د اخلاصه فرض عین قطعی روژه به نیسم
سبا تر ماښامه بی وا قعه د الهی .
فدیه
د فدیه اندازه د صدقه فطر په اندازی سره برا بره ده پدی معنی چی د هری ورځی روژی په مقا بل
کی یو نفرمسکین ته دوه وقته په ماړه نس ډوډی ورکړی . یا په بل عبا رت خورد کم یو چا رک غنم
یا اوړه چی تقریبآ ۱،۶۶۶ کیلو ګرا مه کیږی یا یی قیمت د ورځی د نرخ سره سم ور کړی.
د روژه ماتی دعاء
د روژه ماتی نه مخکی با ید دا دعا وویل شی :
اللهم لک صمتُ وبک آمنتُ وعلیک تو کلتُ و علی رزقک افطرت.
یا دا دعا وویل شی :
بسم الله والحمد لله، اللهم لک صمتُ وعلی رزقک افطرتُ و علیک توکلتُ سبحانکَ وبحمدکَ تقبل
مِنّی إنک أنت السمیع العلیم .
د یوه روژه نیونکی د پاره لاندی کارونه مباح دي:
۱ ـ دغاښونو برس یا مسواک کول .
۲ـ د زیا تی ګرمی او تندی د لیری کولو په خاطر غسل کول او یا پر سر باندی سړی اوبه اچول .
۳ ـ آرایش یا د رنجو استعمالول د ښځو لپاره .
۴ ـ مچی کول خپله ښځه او یا مچی کول خپل خاوند په روژه کی جایز دی ، پدی شرط چی د مچی
کولو حا لت د جماع یا انزال حا لت ته ونه رسیږي پدی صورت کی مکروه وا قع کیږی.
۵ ـ حجامت یا د وینی ا خیستل د علاج په منظور د روژی په میا شت جواز لري .
۶ ـ که چیری یو روژه لرونکی جنوب شی کولای شی د صبح صادق نه وروسته غسل وکړی او
که چیری په غسل کی ځنډ راشی د روژه لرونکی سړی روژه نه باطلیږی اما بهتره ده چی د سهار
نه مخکی غسل وکړي.
۷ ـ د زخم پا نسمان کول روژه نه باطلوی ، پدی شرط چی زخم ډیر ژور په سر او خیټه کی نه
وي چی دوا دماغ او خیټی ته و رسیږي پدی حالت روژه ماتیږی.
۹ ـ د هیروالی په وخت کی خوړل او څښل روژه نه باطلوي .
۱۰ ـ د ویښتانو ، د ږیری ، او یا دبریتانو غوړول او یا د کریمو استعمالول روژه نه باطلوي.
د روژی آداب:
یوروژه نیونکی د رمضان په مبارکه میا شت کی لاندی کاروته زیاته پا ملرنه وکړی:
۱ـ چربانګی یا پیشلمی، دیو څه شی خوړل یا څښل دی د صبح صادق نه مخکی وکړی .
پیغیمبر صلی ا لله علیه و سلم فرما یی :
فصل ما بین صیامنا وصیام أهل الکتاب أکلة السحر.
فرق په مابین د زمونږه روژه او د اهل کتاب د روژی ، پیشلمۍ یا چربانګي کول دي .
او همدا رنګه رسول اکرم صلی الله علیه وسلم فرمایی :
تسحروا فان فی السحور برکة. ډوډی وخوری په پیشلمي کی ځکه چی د پیشلمی په ډوډۍ کی
برکت دی ،
۲ـ د روژی ما تول دی ، چی د لمر لویدو( ما ښام ) په وخت کی کیږی او پدی وخت کی با ید ځند
رانشی او تندی کول سنت دی . رسول اکرم صلی الله علیه وسلم د روژی د ما تولو په برخه کی
داسی ویلي دي: اذا افطر أحدُکم فلیفطر علی تمرٍ فإنه برکة فإن لم یجد فلیُفطر علی ماءٍ فانه طهور.
روژه لرونکی باید روژه ماته کړی، با ید روژه دي په خرما ماته کړی ، ځکه د روژی ما تول په
خرما سره د ثواب او برکت د زیاتوالی سبب ګرزی او که چیری مو خرما پیدا نکړه، روژه په اوبو
ماته کړی ځکه په اوبو سره روژه ماتول د معدی د پاکوالی سبب ګرزی
۳ـ د بدو ویلو او ښکنځلو څخه با ید په روژه کی ډ ډه وشي . لکه چی پدی برخه کی رسول اکرم
صلی الله علیه وسلم ویلي دي : من لم یدع قول الزور والعمل به فلیس لله حاجة فی أن یدع طعامَه و
شرابَه .
که روژه لرونکی دروغ او تهمت پری نږدی ، نو الله تعا لی ددی د خوړلو او څښلو د پریښودلو ته
کوم احتیاج نه لری.
یعنی د شرع مرام او هدف د روژی نه د لوږی او تندی ندی ، بلکه د هغی هدف او مرام د شهوت
کموالی او د نفس پاکوالی دی . لکه چی ویلی دی : کم من صا یم لیس له من صیامه ا لا الظمأ وکم
من قایم لیس له من قیامه الا السهر.
که چیری روژه لرونکی د غیبت ، دروغ ، شکنځل او د بی ځایه خبرو کولونه ډډه ونکړی، نو دا
لوږه، تنده ، د ترا ویح لمونځ او نور ټول عبادت یی کومه ګټه نلری .
۴ـ د ښو او د خیر کارونه باید وشی .
۵ـ د قرآن پاک تلاوت او د الله تعالی په ذکر کی با ید زیاتوالی رایشي .
هغه شیان او کارونه چی روژه باطلوی په لاندی ډول دي :
۱ـ خوړل .
۲ـ چښل .
۳ـ جماع ، علاوه ددی نه چی روژه ماتوی پر سړي قضاء او کفاره هم لازمیږي .
کفاره دی ته وایی : چی ۶۰ ورځی با ید مسلسل روژی ونیسی اویا د یوی روژی په مقا بل کی
۶۰ مسکینانوته دوه وقته په ماړه نس ډوډی ورکړی، او همدا رنګه د یوی ورځی روژی په مقابل کی
با ید یو ورځ قضایی ونیسی او ۶۰ ورځی مسلسل روژه ونیسی یا ۶۰ مسکینانو ته دوه وقته په ماړه
نس ډوډی ورکړی چی دی ته کفاره وایی .
۴ـ قصداً قی کول چی پدی وخت قضا لازمیږی، او که چیری قی خپل په خپله شوی وی روژه نه
ماتیږي.
۵- که چیری یو څوک په سهو سره د صبح صادق نه وروسته داسی فکر کوی چی سهار نه دی
شوی یا ماښام ندی شوی روژه وخوری پدی صورت کی روژه ماتیږی او قضا هم لازمیږی .
۶ـ که چیری دیوی روژه داری ښځی په هر ساعت حیض یا نفاس رای شی روژه یی باطل کیږی
.
۷ـ هر شی چی د خولی له لاری معدی ته لاړشی روژه ماتیږی که غذا هم نوی مثلاً کاغذ ، تیږه ،
ډبره او داسی نور .
یا دونه : د احنافو په نزد که چیری یو څوک به غیر د کوم معقول عذر په قصدی توګه روژه
وخوری نو پر هغی باندی هم قضایی او هم کفاره ده ، او که چیری د یو معقول عذر په اساس روژه
وخوری ، د بیلګی په توګه ، نه پلان شوی سفر، مریض کیدل ،د ښځی د حیض راتلل، یا هغه لوږه یا
تنده چی د یو کس د لیمنځوړلو سبب ګرځی نو پدی صورت تنها قضایی ده، نه کفاره.
هغه ورځی چی په هغی کی روژه نیول حرامه دي :
په ټول کال کی پنځی ورځی روژه نیول حرام دی .
۱ـ د کوچنی اختر په لمړۍ ورځ .
۲ـ د لوی اختر په لمړۍ ورځ.
۳ـ د تشریق په ورځو کی یعنی په ۱۱ ، ۱۲ ، او ۱۳ د ذوالحجه د میاشتی چی د دوهمی، دریمی
او څلورمی ورځی د قربانی اختر د ورځو سره برابره دی .
د اسلامي فقه علما وایی چی دیوی ښځی روژه نیول به غیر د روژی د میاشتی په نفلي توګه بدون
د خاوند د اجازی مکروه ګرځول شوی ده .
د شک روژه : د شعبان د میاشتی ۳۰ ورځ ته د شک روژه ویل کیږی، پدی معنی که چیری د
شعبان د میاشتی په ۲۹ د ما ښام سپوږمۍ و نه لیدل شی او په قطعی تو ګه هم معلوم نه وی چی سبا
دشعبان ۳۰ دی یا اول د رمضان دی، نو پدی ورځ روژه نیول مکروه تحریمی ده .
حضرت عمار بن یاسر رضی الله عنه د رسول اکرم صلی الله علیه وسلم نه روایت کوی :
هغه څوک چی د شک په ورځ روژه ونیسی هغه د ابوالقاسم (حضرت پیغمبر) نه نافرمانی کړی
ده .
کله چی یو څوک معمولاً د دوشنبی یا پنجشنبی په ورځو او یا کومه بله ورځ په هفته کی روژه
نیسی او د شک ورځی روژه د هغه ورځی سره برابره یا په ټکر کی راغله، نو د هغی دپاره د نفلی
روژی نیول جواز دی .
هغه ورځی چی په هغی کی د روژی نیول ډیر فضلیت لری:
۱ـ د عاشورا ورځی یعنی ۹ ، او ۱۰ د محرم الحرام .
۲ـ ۶ ورځی روژه د شوال په میاشت کی ، دروژی دمیا شتی نه وروسته .
۳ـ د عرفی په ورځ .
۴ ـ د شعبان د میاشتی په ۱۵ نیټه .
۵ـ اول ذوالحجه په غیر د ذوالحجی د لسمی ورځی چی د قربانی اختر او له ورځ ده.
۶ـ د محرم په میاشت کی روژه نیول .
۷ـ د بیض په ورځو کی یعنی ۱۳ ، ۱۴ او ۱۵ د هری قمری میا شت.
۸ـ هر هفته د دوشنبی او پنجشنبی په ورځو کی .
تراویح:
د تراویح لمونځ په نر اوښځه سنت موکده دی، د تراویح لمونځ چی د رمضان ستنۍ یی هم بولی او په
دی لمونځ کی ډیر ثوابونه نغښتی دی او دا داسی سنت ګرځول شوی دی چی په یو روا یت کی
راغلی دی چی وایی . چی د روژی په او له ورځ رسول د خدای مسجد ته راغی او د اصحابو سره
یی یو ځای د تراویح لمونځ ادا کړ مګر په دوهمه ورځ رسول د خدای مسجد ته لاړ نشو او اصحابو
رسول د خدای ته ډیر انتظار ووییست نو بیا اصحابو لمونځ د تراویح به غیر د رسول وکړ کله چی
سبا شپه رسول دخدای مسجد ته د تراویح لمونځ دپاره ورغی نو اصحابو ورڅخه تپوس وکړ چی و
لی پرون شپه د تراویح لمونځ ته را نهغلی، نو رسول د خدای په جواب کی ورته وویل پدی خا طر
را نهغلم که چیری زه دوه شپی سر په سر راغلی وای، نو دا تراویح لمونځ فرض ګرځیدل او زما د
امت دپاره ډیره مشکله تمامیده .
د تراویح لمونځ ادا کول په جما عت سره سنت کفا یی دی او د هغی ادا کول په جما عت سره
مستحب دی
د ترا ویح لمونځ شل رکعته دی چی د ماسختن لمونځ ( د څلور رکعته فرض او دوه رکعته سنت ) نه
وروسته او د وتر واجب نه مخکی ادا کیږی او د ادا کولو طریقه یی دوه دوه رکعته ښه والی لری
چی د څلور رکعت نه ورو سته با ید یو څه دمه راسته شی نو پدی وخت کی دقرآن کریم یو آیت یا
ذکر او تسبیح ویل کیږی او بیا نور رکعتو نه شروع شي نو په همدی ترتیب تر شلو رکعتو پوری
دوام کوی ، د روژی هره شپه په امام پسی شل رکعته ترا ویح لمونځ په جما عت ادا کوي که څوک
عذر لري او په جماعت تراویح نشي کولای نو هر ځای چی وي هلته دی یوازی اداکړي چی په افغا
نستان کی د هر څلور رکعت ترا ویح لمونځ نه دا دعا ویل کیږی.
«سبحان ذی الملک و الملکوت، سبحان ذی العزة و العظمة والقدرة والکبریاء والجبروت، سبوح
قدوس ربنا ورب الملا ئکة والروح .»
د قدر شپه:
د قدر شپه یو د هغو مبا رکو شپو نه ده چی قران کریم پدی شپه نا زل شویدی چی ددی شپی
امکان په ۲۷ شپه دروژی کی موجود دی او پدی شپه ټول مسلمانان د خدای ذکر او عبادت کوي،
ټول ژوندی مو جودات الله تعالی ته په سجده پرا ته وی او که چا دا شپه ولیدله نو که هر سوال د الله
تعا لی په دربار کی وکړی، نو الله تعالی به هغه قبو ل کړی، لکه څنګه چی په قرآن کریم کی راغلی
دی:
إنّا أنزلناه فی لیلةِ القدر. لیلةُ القدرِ خیرٌ من ألفِ شهر.
ما لیږلی دی قرآن د قدر په شپه ، چی د قدر شپی مقام او رتبه د زرګونو میا شتو نه لوړه او بهتره
ده.
ام المؤمنین عا یشه صدیقه رضی الله عنها د رسول اکرم صلی ا لله علیه وسلم تپوس وکړ چی د قدر
په شپه کومه د عا تکرار کړم، نو رسول د خدای ورته وویل دا دعا:
اللهم إنک عفوٌ تحب العفوَ، فاعفُ عنی .
اعتکاف:
اعتکاف دی ته وایی چی د روژی د میا شتی په اخیرو ۱۰ ورځو کی په مسجد او یا په کور کی
په اعتکاف کښینی او عبادت کوی، مثلاً نفلی لمونځونه کوی ، د قران کریم تلاوت کوي ، ذکر او
تسبیح وایی او یا استغفار ووایی هغه څوک چی اعتکا ف کوي با ید د بیځایه خبرو کولو نه ډډه
وکړی او د خپلی میرمن سره ملاسته و نه کړی ، یعنی پدی معنی هغه څوک چی په مسجد کی په
اعتکا ف کښینی نو د مسجد نه کور ته لاړ نشی او هلته د خپلی ښځی سره نا سته او ملاسته و نه
کړی او ښځی هم کولای شی چی د خپل کور په یو کونج کی کښینی او اعتکاف وکړی پدی شرط
چی دوی حیض او نفاس و نه لری او هغه څو ک چی په مسجد کی اعتکاف کوی بدون دکوم
ضرورته د مسجد نه ونه اوځی .
د صدقه فطر:
د صدقه فطر پر هر مسلمان چی د نصاب مالک وی او د کور د اړتیاوو نه اضافه وي واجب ده.
د امام ما لک په نظر، که یو څوک د صدقه فطر د ورکولو توان نلری، قرض دی کړی او صدقه
دی ورکړی.
شا فعیه او حنبلیه ، صدقه فطر پر هغه چا واجب کړی چی هغه شخص د یو شپی او ورځی د
اړتیاوونه اضا فه ولری .
امام ابو حنیفه او د هغی یا رانو صدقه فطر پر هغه چا واجب ګرځولی چی شتمنی یی دوه سوه
شرعي درهمه وي . او د احنافو په دلیل چی صدقه ورکول د هغه چا د پاره جایز ده چی هغه د
صدقی اخیستلو جواز ونه لری . اما بل دلیل دادی چی صدقه فطر، بدنی صدقه ده نه مالي.
صدقه فطر پدی نومونو یا دیږي : د فطر زکات ، د رمضان زکات او داسی نور چی په افغانستان
کی د سرسایی په نوم هم یادیږی ، چی خاوند د خپلی ښځی او کو چینیانو د سرسایی په ور کولو
مجبور او مکلف دی او حتا د هغه ماشوم چی د کوچنی اختر په ورځ د صبح صادق نه مخکی چی د
رمضان د میاشتی اخیری شیبی وی دی دنیا ته رایشی هم باید دده صدقه فطر ورکول شي .
ثروتمند سړی د خپلی میرمنی د سرسایی په ورکو لو مجبور دی اما د لویانو بچیانو سرسایه
پری واجب نه ده او هغویی با ید خپله صدقه فطر په خپله ورکړی .
د فطر د صدقی اندازه :
د دی اندازه نیم صاع ( پیمانه) غنم یا یو صاع خرما یا اوربشی دی .
نیم صاع د یو کیلو ا و ۶۳۳ ګرامه سره برابر دی او یو صاع د دری کیلو او ۲۶۶ ګرامه سره
برابر دی، نو بهتره داده چی هر سړی د دوه کیلو غنمو اویا د څلور کیلو خرما یا اوربشو په اندازه
ورکړی او یا د هغی قیمت د ورځی د نرخ سره برابر ورکړی.
پا تی دی نوی د فطر صدقه ور کول مخکی د عیدګاه د تللونه مستحب ده او ددی ورکول د روژی
په میا شت کی جواز لری.
اخترلمو نځ:
د کوچنی او لوی اختر لمونځونه دواړه وا جب دی، چی پدی ورځ غسل کول او نوی او پا ک
لباس اغوستل مستحب دی، او هم داسی رنګه د کوچني اختر لمونځ ته د تللو نه مخکی یو څه ناڅه
خوړل مستحب دی ځکه رسول د خدای کله چی د کو چنی اختر لمونځ ته ته نو تر پنځو خرما وو
خوړل یی ضروری وګڼل ا ما د لوی اختر دلمونځ نه وروسته یو څه خوړل مستحب دی .
د اختر لمونځ د لمر ختو نه وروسته اداکیږی ، او د کوچنی ا خترد لمونځ په ادا کولوکی ځنډ را
وستل مستحب دی او د لوی اختر یعنی د قربانی اختر د لمونځ په اداکولو کی تندی کول مستحب دی .
د اختر په لمانځه کی اذان او اقامت نشته .
د اختر د لمانځه د اداکولو طریقه :
څرنګه چی د اختر لمونځ په کال کی دوه ځله را ځی ، چی په کوچنی او لوی اختر کی او د مسجد
امام چی د ادا کولو طریقه دوه دوه رکعته وا جب لمونځ دی خپلو مقتدیا نو ته ښیی .
امام تکبیر ( الله اکبر) وایی ، امام او مقتدیان دواړه «سبحانک اللهم» په پټه خوله وا یی وروسته ا
مام دری کرته الله اکبر وا یی او هر کرت لا سونه غوږو ته وړي، او بیا وروسته خپل لاسونه عادی
ځوړند نیسي نو بیا وروسته د دریم تکبیر خپل لا سونه د خپل نوم پر سر ( شی لاس پر چپ لاس
ګږدی) تړی .
امام د فاتحی سوره سره د یو بل سورت وایی بیا لکه دنورو لمونځو په شان رکوع او سجدی ته
ځی اوبیا دوهم رکعت دپا ره ولاړیږی.
امام په دوهم رکعت کی بیا د فاتحی سورت د یوبل سورت وایی او بیا تکبیر وایی د اول رکعت په
شان لا سونه غوږو ته پورته کوی او آویزان یی نیسی نو د څلورم تکبیر په ویلو سره لا سونه غوږو
ته نه پورته کوی رأساً ر کوع ته ځی او خپل باقی رکعت د نورو لمونځونو په شان پوره کوی.
اما م په دواړو اخترونو کی په جهر سره قرائت وا یی وروسته د لمونځ د ادا کولو امام د اختر
خطبه ووایی او اکثره امامان د کوچنی اختر په ورځ د روژی د فلسفی او د صدقه فطرپه باره کی
لمونځ کونکوته معلو مات و رکوی او د لوی اختر په ورځ دقربانی دفلسفی په باره کی لمونخ کونکو
ته معلو مات ورکوي .
او په اخیر کی د نړی ټولو مسلمانانو ته او په ځانګړی تو ګه د افغانستان مظلوم او بیچاره ولس
ته که په داخل او یا خارج کی وي د الله له دربار نه دوی ته دیوی ښی او صحتمندی روژی
غوښتونکۍ یم ، او الله تعا لی دی ددی مبا رکی میاشتی له برکته په افغانستان کی یو سرتا سری سو
له او امن را ولي.
ومن الله التوفیق . په درنښت. ژباړونکۍ : حاجی امان الله صافی.
.................................................................................................................................